اخبار خارجی فرهنگ و هنر کارهای عجیب و غریب آقای نویسنده

چهارشنبه 1 تير 1384

کارهای عجیب و غریب آقای نویسنده

پائولو کوئیلو در ایران محبوب است، با وجود همه انتقاداتی که به او می‌کنند، کتاب‌های او روز به روز پرفروش‌تر می‌شود. میانگین خوانندگان آثارش جوانان و نوجوانان هستند.

کتاب‌های او از فروش سرسام‌آوری در تمام جهان برخوردار است، شاید او را بتوان تنها نویسنده زنده‌ای دانست که آثارش به همه زبان‌های زنده دنیا ترجمه شده است، در نمایشگاه فرانکفورت سال گذشته او رکورد عجیب و غریبی را شکست آنقدر که یک سالن به کتاب‌های او اختصاص داشت.
کوئیلو نماینده مشخصی در تمام کشورهایی که عضو قانون کپی‌رایت هستند دارد. او تصمیم دارد در ایران هم جلوی دست‌های اضافی و سودجویان را بگیرد. به همین خاطر شخصا با انتشارات کاروان قرارداد بسته است، تا همین ناشر کتاب‌هایش را منتشر کند؛ اما با این حال باز هم ناشران بسیاری هستند که کتاب‌های او را منتشر می‌کنند. او در تازه‌ترین اقدام‌اش، آخرین کتابش را قبل از چاپ در برزیل و به زبان انگلیسی به ناشر ایرانی‌اش سپرد، زهیر برای اولین بار در ایران چاپ شد، این هم آخرین اقدام عجیب و غریب‌اش بود و همین باعث می‌شود بقیه ناشران دستشان کوتاه شود؛ اما این کتاب در نمایشگاه کتاب امسال جمع شد، شنیده‌ها حاکی از این است که این کتاب در حال حاضر در بازار توزیع می‌شود و از فروش خوبی برخوردار است.
* ایده اصلی آخرین رمان‌تان را از جا گرفته‌اید؟
- اتفاق‌های عجیب و غریب در این روزگار کم نیستند و خیلی وقت‌ها ما آمادگی مقابله با این اتفاقات عجیب و غریب را نداریم. از طرفی وقتی در زندگی اتفاقات از پیش تعیین شده باشند ماجرا وحشتناک‌تر است. در زهیر سراغ داستانی رفته‌ام که هیچوقت برایمان تعریف نکرده‌اند.
داستان حکایت نویسنده‌ای است که یک روز به طور ناگهانی همسرش او را ترک می‌کند.
و او مجبور می‌شود درباره وقایع زندگی‌اش دوباره‌نگری کند.
اما او در جا می‌زند و فقط فقط از خودش سوال می‌کند چرا او مرا ترک کرد؟
* معنای واژه زهیر چیست؟
- زهیر به قول خورخه لوئیس بورخس از سنت اسلام ریشه می‌گیرد. زهیر یعنی چیزی که قابل لمس است، این واژه در مورد شخص و اشیا کاربرد دارد. زهیر این روزها در مورد مسئله‌ای به کار می‌رود که آنقدر بزرگ است که نمی‌توان نادیده‌اش گرفت، مسئله‌ای که فکر و روح را تسخیر می‌کند.
* چقدر از زندگی شخصی‌تان در این رمان بازتاب دارد؟
- من یک انسان هستم و بعد نویسنده در نتیجه از تجارب شخصی‌ام استفاده می‌کنم درست مثل هر انسان دیگری. هر کتابی تجربه‌گرا است منتهی گاهی وقت‌ها نویسنده تجربیات‌اش را تغییر شکل می‌دهد و گاهی وقت‌ها به عینه مطرح می‌کند.
همسرم مرا ترک نکرده، او زنی هنرمند است و ما با هم زندگی می‌کنیم؛ من زهیر را با تمام عشق به او تقدیم کرده‌ام.
زن داستان هم شخصیتی هنرمند است اما خوشبخت نیست، او به جست‌وجوی خوشبختی می‌رود. کاری که خیلی از آدم‌های این روزگار انجام می‌دهند.
*اما زن داستان به جای خوشبختی شغل خبرنگاری آن هم در جنگ را انتخاب می‌کند، چرا؟
- جنگ آدم‌ها را زیر و رو می‌کند و آنها را به ورطه آزمایش می‌برد و این در جنگ بیش از هر چیز قابل لمس است. ما آدم‌ها تنها به مسائل مادی همچون پول، قدرت ارزش قائل هستیم. اما کافی است لحظه‌ای مکث کنیم و از خودمان بپرسیم که آیا خوشبخت و خوشحال هستیم، یا نه؟ اما این کار جرات زیادی می‌خواهد و ما خودمان را دلگرم می‌کنیم. من در این کتاب رابطه کامل زناشویی را برای مخاطب به تصویر کشیده ام و آن را تحلیل کرده‌ام.
* یعنی زهیر را براساس یک تجربه جمعی نوشته‌اید؟
- زهیر هر چیزی می‌تواند باشد، یک شخص، یک وسیله و حتی شغل، اما هیچ کدام از اینها ما را خوشبخت نمی‌کند، بلکه در نهایت ما را در شرایطی بیمار گونه قرار می‌دهد و در نهایت همه ما ممکن است در چنین برهه‌ای قرار بگیریم.
* در این داستان شما روایت‌های متعددی را وارد داستان می‌کنید، هدف شما چیست؟
- به نظرم شکنجه و مصلوب کردن عیسی بزرگترین رنج دنیا است. سیرئون آن را شکنجه منزجر کننده‌ای می‌داند که در نوع خود هرگز تکرار نشده است. اما این روزها خیلی از ما صلیبی را به گردن خودمان آویزان می‌کنیم و از این مسئله خشنود هستیم این روزها این حالت مسیح برای ما تبدیل به یک سمبل مذهبی شده است، انگار یادمان رفته است عیسی در این حالت بزرگترین شکنجه بشری را به خود دیده است.
* به نظرتان ممکن است آدم‌ها برای خودشان چند زهیر در ذهن ساخته باشند؟
- آدمی وقتی به زهیر می‌رسد که از دست یافتن به آرزوهایش ناکام شده است درست در این لحظه است که ما از حل آن مسئله فاصله می‌گیریم و به خیال پردازی می‌پردازیم و این همان زهیر است.
* آیا زهیر در نهایت فایده‌ای هم برای شخص دارد یا صرفا فرد را به دنیای وهم می‌برد؟
- زهیر دنیای رویاهایمان را پررنگ‌تر می‌کند و چراغ راه ما می‌شود. هر کسی هدفی در زندگی دارد و باید برای رسیدن به آن تلاش کرد؛ اما رفتن در این راه خودش هم لذتی دارد، بی پایان. اما اگر با زهیر این مسیر را طی کنیم، لذتی نمی‌بریم.
* داستان‌هایتان را چطور خلق می‌کنید؟
- همه چیز از ضمیرناخودآگاه‌مان سرچشمه می‌گیرد. من تنها به سوالاتی که روان ام از من می‌پرسند جواب می‌دهم، من موقع نوشتن جواب سوال‌هایی را که باید به دست می‌آورم.
* نویسنده‌های مورد علاقه‌تان را نام می‌برید؟
- هنری میرر، خورخه لوئیس بورخس.
* شما یکی از پرفروش‌ترین نویسنده‌های دنیا هستید، دلیلش چیست؟
- من وقتی به سفر می‌روم همیشه با کامپیوتر شخصی‌ام با خوانندگانم ارتباط دارم.
* از طریق ادبیات می‌توان میان عامه پسندها و روشنفکرها پل زد؟
ادبیات عامه پسند امروز، پلی است برای ادبیات روشنفکرانه فردا.