هر كسي در زمان حيات، بر اموال خود تسلط دارد و هر كاري كه بخواهد با اموالش ميكند به شرط اينكه عاقل و رشيد باشد.
اسلام از طريق وضع وصيت و قانوني كردن آن، به شخص اختيار داده تا در بخشي از اموال خود پس از مرگ تصرف كند. بعد از مرگ، بايد خرج كفن و دفن متوفي را از اموالش پرداخت كنند. بعد، ديوني كه به اعيان اموالش تعلق گرفته و سپس ديون و واجبات مالي پرداخت بشود و پس از آن، زمان محاسبه و وصيت ميرسد.
هيچ كس نميتواند در وصيتش بياورد كه ورثهاي را كلاً از ارث محروم كند زيرا طبق قانون نميتوان كسي را از ارث محروم كرد.شخص براي محروم كردن فرزند يا شوهر يا زن از ارث در زمان حيات ميتواند اموالش را به نام ديگري كند.ميتوان براي جنيني كه در شكم مادر است هم وصيت كرد به شرط اينكه جنين زنده به دنيا بيايد.
اگر كسي در زمان حياتش وصيت كند، مثلاً جد پدري با وجود اينكه پدر فرزند در قيد حيات است. سرپرستي فرزند را بهعهده بگيرد اين درست نيست زيرا پدر فرزند در قيد حيات است. حتي اگر پدر فرزند هم بميرد باز هم آن وصيت اثر ندارد مگر اينكه پدر فرزند وصي را تعيين كند.
ارث
ارث در اصطلاح عبارت است از انتقال قهري حقوق و دارايي متوفي به ورثه او.منظور از حق، تمام آن چيزهايي است كه قابليت نقل و انتقال داشته باشد؛ خواه حقوق مالي (حقوقي كه به اموال مرتبط است) باشد مثل حق فسخ يا غيرمالي مثل حق قصاص.
تركه
عبارت است از كليه اموال و حقوق مالي مورث(متوفي) كه پس از وضع ديون و تعهدات و وصاياي او به وراث منتقل ميشود. درصورت خارج شدن روح از بدن يا غايب و مفقودالاثر شدن، ارث به ورثه تعلق ميگيرد. البته غايب به اين معني است كه شخصي مدتها غايب است و خبري از وي در دست نيست.به هر ترتيب و بهمنظور ختم اين اوضاع غايب را در حكم شخص مرده تلقي ميكنند و احكام ارث بر او مترتب ميشود و دارايياش تقسيم ميشود.
ارث به چه كساني تعلق ميگيرد
براي رسيدن به اين موضوع اولا بايد طبقه را در ارث روشن كرد. منظور از طبقه، كساني هستند كه باعث ميشوند كه طبقه ديگر ارث نبرد. هر كسي كه به متوفي نزديكتر است طبقه جلوتر است. طبقاتي كه ناشي از ارث هستند سه طبقه هستند: يك طبقه ناشي از سبب زوجيت است.در طبقات ارث، هر طبقهاي مانع ارث بردن طبقه ديگر ميشود، با اين قيد كه طبقات اول، دوم و سوم كه نسبي هستند هرگز نميتوانند مانع و حاجب زوج و زوجه بشوند.
طبقات ارث
فرزندان و پدر و مادر
اگر كسي فوت كند و پدر و مادرش زنده باشند و نوهاش هم زنده باشد به نوهاش هم ارث ميرسد. اما زماني كه يك فردي فوت كند و يك فرزند و يك نوه دارد كه اين نوه از فرزند فوت شدهاش باشد به اين نوه ارث نميرسد. ارث به نوه و نتيجه زماني ميرسد كه اصناف بالايي نباشند.
*برادران و خواهران و اجدات و جدات
*خالات و عمات
خاله، عمه، عمو و دائي و فرزندان آنها
* طبقه سببي است- زوج و زوجه. اين طبقه در عرض سه طبقه ديگر است. |