 هموطن آنلاین_ مجيد فکري _ عجيب است. هم عجيب، هم دلگير! تا همين چند سال پيش هر چه قدم هاي بهار نزديک تر مي شد دلم جوانه مي زد و طاقتم طاق که نوروز شود و باز حس خوب بچگي و باز دلتنگي براي بزرگ ترهايي که نيستند و محبتي که با خود بردند. ولي اين سال ها جاي چنين حسي خالي است و به عکس، اضطراب و نگراني و همهمه هاي غريبانه بيداد مي کند. اين سال ها حتي بچه ها هم ديگر مثل ما طعم عيد را نمي چشند. شايد چون زندگي سر طاقچه عادت و تقليد از يادمان رفته. شايد چون . . .
دقيقه نودي ها و گراني
بهمن ماه که وارد دهه سوم خود مي شود، از تمام کوچه هاي شهر مي توان بوي عيد را حس کرد؛ البته در خيابان ها و کوچه‌هاي منتهي به بازارها قدرت درک اين حس دو چندان است. حال آن که يک روز سرد زمستاني هم باشد و دقيقا در همان روز هم يارانه هاي نقدي به حساب مردم واريز و قابل برداشت باشد. مي گوييد نه! سري به دستگاه هاي عابر بانک بزنيد تا خودتان ببينيد. به هرحال واقعيت آن است که بيشتر مردم خريدهايشان را به اسفند ماه و حتي دقيقه90 موکول مي کنند. همين تاخير و نبود دور انديشي خود به خود باعث افزايش ناگهاني تقاضا در مقطعي کوتاه و به تبع آن افزايش قيمت ها مي شود به ويژه در بازار بي سر و سامان ما.
قديم ها مردم سالي يک بار لباس هاي خود را نو مي کردند و در اين ميان بچه ها بيش تر از همه انتظار بهار را مي کشيدند، ولي اکنون قضاوت مردم بر اساس ظاهر افراد و درآمد آن ها باعث افزايش تقاضا براي خريد شده است، به گونه اي که خيلي ها بدون نياز واقعي باز هم در اسفند ماه به خريد مي روند.
با فرا رسيدن عيد نوروز، خرج کردن هاي بي مورد گريبان خيلي از خانواده ها را مي گيرد و اين عمل هر ساله تکرار مي شود. تابلوي حراج آخر فصل و شب عيد، نظر بسياري را به سمت فروشگاه ها جلب و ديدن اجناس متنوع با قيمت هاي پايين تر، خود نياز کاذب ديگري را ايجاد مي کند. کيف و کفش ايتاليايي، لباس ترک، عطر فرانسوي و دکوري هاي چيني دست از سر مردم برنمي دارد. در اين ميان برخي از فروشندگان از نياز کاذب مردم سوءاستفاده مي کنند و دست به گران فروشي مي زنند. در واقع هجوم يک باره مردم براي خريد شب عيد اگر چند ماه يا حتي چند هفته قبل انجام شود، نه تنها قيمت ها چندان افزايش نمي يابد و باعث افزايش تورم(حداقل رواني) نمي شود، بلکه مشکلاتي مثل خريدهاي عجله اي و ورود اجناس نامرغوب به خانه ها را نيز کنترل مي کند. هم چنين خريد به شکل سنتي و استفاده نکردن مردم از فروشگاه ها و بازارهاي اينترنتي باعث ايجاد مشکلات فراواني شده است. ظهور دست فروش هاي غيرقانوني و ترافيک به ويژه در خيابان هاي منتهي به مراکز خريد، باعث اتلاف انرژي، آلودگي هاي صوتي و هوا شده است. مهم تر از همه اتلاف وقت است، وقتي که مي توانست صرف توليد و کسب درآمد شود، اما در خيابان ها به هدر مي رود.
بازار شب عيد
بي شک بهترين راه برآورد نسبي بازار شب عيد، گشتي در آن است و پرسه زدن در مغازه ها و شنيدن حرف هاي مردم. وارد مغازه اي مي شوم که عمدتا پوشاک مردانه عرضه مي کند. با او وارد صحبت مي شوم و از اوضاع کار و کاسبي اش مي پرسم. مي گويد: بازار خوب است اين روزها رونق خوبي بر بازار حاکم است.
از او درباره تاثير قيمت ارز مي پرسم. مي گويد: عمده کالاهاي ما توليد داخل است اما در خريد پارچه به مشکل بر خورده ايم به طوري که قيمت پارچه نسبت به سال گذشته ۱۰۰ درصد گران تر شده اما محصول نهايي فقط ۲۰ تا ۳۰ درصد گران شده است. از او مي پرسم با وجود افزايش قيمتي که صورت گرفته هنوز معتقديد کاسبي خوب است؟ با صداي بلند مي خندد و مي گويد: اين قواعد فقط در ايران جواب مي دهد.
چند حجره آن سوتر با فروشنده اي گرم مي گيرم که پوشاک زنانه و بچه گانه مي فروشد. او معتقد است هنوز بازار عيد داغ نشده است. مي گويد: بازار ما تعريف چنداني ندارد . با عرضه مستقيم کالا در نمايشگاه هاي بهاره هم بازار ما خيلي کساد تر شده.
پياده رو آن قدر شلوغ است که به زحمت مي توان قدم برداشت. با چند خانم جوان که جلوي در مغازه اي ايستاده و به نظر مي رسد خريد کرده اند سر صحبت را باز مي کنم. مي گويند هنوز براي خريد عيد نيامده اند و معمولا خريد عيد را روزهاي آخر اسفند انجام مي دهند؛ درست در دقيقه 90.
با 2 خانم ميان سال که به ويترين مغازه اي تکيه کرده اند درباره خريد عيد صحبت مي کنم و مي پرسم : قيمت ها چگونه است؟ مي گويند: قيمت ها نسبت به سال گذشته افزايشي بوده است اما چاره اي نداريم بايد خريد کرد. مي پرسم چرا چاره اي نداريد؟ يکي از آن ها مي گويد: يادم هست بچه که بوديم عيد به عيد خريد مي کرديم اين روزها ياد بچگي هايم مي کنم.
خانم ديگري براي دخترش در حال خريد است. مي گويد: خريدهاي اصلي را از يک ماه پيش آغاز کرده ايم. به تدريج خريد مي کنيم تا در روزهاي پاياني سال سر در گم نباشيم و به همه کارها برسيم.
يک خانم کارمند که براي خريد برخي لوازم خانگي راهي سه‌راه "امين‌حضور" شده است نيز با گلايه از تغيير لحظه‌اي قيمت‌ها مي‌گويد: گراني لوازم خانگي به‌ويژه در مورد کالاهاي وارداتي بيداد مي‌کند؛ اين در حالي است که حتي برخي فروشندگان از فروش لوازم خانگي به‌دليل ثابت نبودن قيمت‌ها خودداري مي‌کنند.
"م- عقلايي" که براي خريد يخچال‌فريزر و اجاق‌گاز راهي بازار شده است، افزود: به تاکيد برخي آشنايان و زمزمه‌هايي که از احتمال افزايش بيشتر قيمت‌ها به گوش مي‌رسيد سعي کردم تا پيش از داغ‌ترشدن بازار خريد شب عيد، براي خريد اين لوازم اقدام کنم اما به‌نظر مي‌رسد قيمت‌ها پيشاپيش به استقبال نوروز رفته اند و عرضه چند نرخي اين محصولات عملا قدرت خريد را از مصرف‌کنندگان سلب کرده است و به‌رغم جنب‌و‌جوش حاکم بر بازار بسياري از خريداران، دست خالي روانه خانه مي‌شوند.
نوسان قيمت کالاهاي مورد نياز مردم در شب عيد موجب‌شده تا بسياري از مصرف‌کنندگان با پيش‌بيني افزايش احتمالي قيمت‌ها زودتر براي خريد مايحتاج خود اقدام کنند.
وي با اشاره به تفاوت چندصدهزار توماني نرخ انواع يخچال‌فريزر و اجاق‌گاز در بازار مي‌افزايد: خريداران بازار لوازم خانگي با نوعي سردرگمي مواجه اند. از يک‌سو نگران افزايش بيش از پيش قيمت‌ها در آستانه نوروز هستند و از سوي ديگر گران فروشي و عرضه چندنرخي کالاها عملا قدرت خريد را از مشتريان سلب کرده است موضوعي که منحصر به بازار لوازم خانگي نيست بلکه حتي بازار مواد‌غذايي و پوشاک را نيز دربرگرفته است.
چند خانم دانشجو که براي خريد کيف ،کفش و لباس شب عيد راهي بازار شده‌اند، حضور خود در اين محل را بيشتر براي گشت و‌گذار قلمداد مي‌کنند تا خريد مايحتاج.
يکي از اين دانشجويان مي‌گويد: بيشتر براي ارزيابي قيمت‌ها به بازار آمده‌ايم اما تفاوت قيمت پوشاک در فروشگاه‌هاي مختلف بسيار زياد است؛ گرچه هنوز فروش پوشاک نوروزي در فروشگاه‌هاي سطح شهر آغاز نشده و لباس‌هاي جديد شب عيد کمتر در بازار به‌چشم مي‌خورد اما قيمت پوشاک در فروشگاه‌هاي مجري طرح فروش فوق‌العاده و حراج‌هاي فصلي چندان رضايت بخش نيست.
وي مي‌افزايد: حدود 3 ساعت است که قيمت و کيفيت پوشاک عرضه شده در فروشگاه‌ها را ارزيابي مي‌کنم و تنها موفق به خريد يک پيراهن شده‌ام. برخي از مانتو‌ها و لباس‌هاي عرضه شده يا کيفيت لازم را ندارد يا اين که قيمت انواع مرغوب‌تر آن به حدي بالاست که با بودجه ما سازگار نيست.
يکي ديگر از دانشجويان با اشاره به قيمت 70 تا 130هزار توماني مانتو در فروشگاه‌هاي شهر مي‌گويد: فروشگاه‌هايي که در طرح فروش فوق‌العاده شرکت کرده‌اند بيشتر اجناس قديمي و ازمدافتاده را به مشتريان عرضه مي‌کنند که يا تناسب چنداني با خريد شب عيد مردم ندارد يا از نظر کيفيت چنگي به دل نمي‌زند. با اين شرايط براي خريد مايحتاج شب عيد منتظر عرضه پوشاک مناسب و با قيمت کمتر هستيم، گرچه نمي‌توان به برآورده شدن اين انتظار چندان خوش بين بود.
"کاوه اعتمادي" که براي خريد برخي اقلام غذايي مراجعه کرده است با ابراز نارضايتي از قيمت‌هاي متفاوت اقلامي مانند برنج، روغن نباتي، قندوشکر و گوشت قرمز و مرغ مي‌گويد: تا پيش از اين براي بسياري از مواد‌غذايي به اين بازار مراجعه مي‌کردم و به‌دليل عرضه عمده اين محصولات در فروشگاه‌هاي اين منطقه، قيمت اين کالاها نسبت به قيمت‌هاي سطح شهر کمتر و از ثبات بيشتري برخوردار بود اما در يک ماه گذشته قيمت بيشتر مواد‌غذايي افزايش يافته و کالاهاي مشابه با نرخ‌هاي متفاوت به مردم عرضه مي‌شود.
نوسان قيمت کالاهاي مورد نياز مردم در شب عيد موجب‌شده تا بسياري از مصرف‌کنندگان با پيش‌بيني افزايش احتمالي قيمت‌ها زودتر نسبت به خريد مايحتاج خود اقدام کنند.
وي با بيان اين که عرضهکنندگان مواد‌غذايي هيچ توجيه قانع‌کننده‌اي براي افزايش قيمت‌ها ندارند، مي‌گويد: بنکداران افزايش قيمت برخي مواد‌غذايي وارداتي مانند برنج و شکر را ناشي از افزايش نرخ ارز قلمداد مي‌کنند؛ اين در حالي است که قيمت برخي اقلام خوراکي توليد داخل مانند حبوبات، رب گوجه‌فرنگي، گوشت قرمز، مرغ و تخم‌مرغ نيز افزايش بي‌رويه‌اي داشته و دستگاه‌هاي نظارتي نيز بر تثبيت قيمت‌ها تاکيد دارند. به‌نظر مي‌رسد بازار مواد‌غذايي به حال خود رها شده است و مردم قادر به خريد مايحتاج شب عيد نيستند.
حراج هاي شب عيد
حراج فصلي، يکي از شيوه‌هاي تأمين مايحتاج مردم در روزهاي پاياني سال است. با گذر در خيابان‌هاي شهر مي‌توان بسياري از واحدهاي صنفي را ديد که با درج ميزان تخفيف محصولات خود، از حراج فصلي خبر مي‌دهند اما مردم اين حراج‌ها را واقعي قلمداد نمي کنند و معتقدند افزايش تقاضا به‌عنوان محرک اصلي عرضهکنندگان اين گونه کالاها بوده و قيمت‌هاي عرضه شده در اين گونه حراج‌ها حتي نسبت به قيمت‌هاي 2ماه پيش افزايش نيز داشته است.
رئيس شوراي اصناف کشور در مورد اين گونه حراج‌هاي فصلي معتقد است: "زمان اجراي اين گونه طرح‌ها با تغيير فصل همراه است و واحدهاي صنفي در آستانه فصل جديد و تغيير نيازمندي مردم کالاهايي را که در فصل قبل به بازار عرضه کرده‌اند به نرخي پايين‌تر از قيمت‌هاي فصل و با دريافت مجوز از شوراي اصناف به مردم عرضه مي‌کنند.
وي مي‌افزايد: برگزاري حراج‌هاي فصلي، نيازمند اخذ مجوز از شوراي اصناف است و اين شورا با ارائه مجوز به اين گونه واحدها بر قيمت و کيفيت کالاهاي عرضه‌شده در چارچوب حراج‌هاي فصلي در واحدهاي صنفي نظارت مي‌کند.
در آخرين ماه سال، بازار عرضه کالاها رنگ و بوي ديگري به‌خود گرفته؛ بازاري که بسياري از عرضهکنندگان محصولات مختلف با مجوز يا بي مجوز نسبت به تأمين مايحتاج شب عيد مردم اقدام مي‌کنند.
توصيه هايي در اين بازار داغ
آن چه مسلم است، گرچه خريد مواد خوراکي مثل ميوه، آجيل و شيريني را به ناچار بايد در روزهاي پاياني سال انجام داد اما بسياري از خريدهاي ديگر را مي‌توان به تدريج و چندين هفته قبل از پايان سال انجام داد تا در آرامش بيشتري اين کار انجام شود و به دليل خلوت تر بودن معابر و خيابان‌ها امکان يافتن جنس مورد نياز بسيار بيشتر از زمان‌هاي شلوغ است.
يک کارشناس اقتصاد و مدرس دانشگاه در اين باره توصيه هايي دارد. "افشين کاريزي" مي گويد: اگر خريد خود را به روزهاي پاياني سال بيندازيد بيشتر ضرر مي‌کنيد زيرا هم وقت شما را بيشتر از ساير روزها مي‌گيرد و هم برخي فروشندگان سودجو به دليل استقبال مردم از خريد، اجناس خود را به چند برابر قيمت در معرض فروش مي‌‌گذارند و حاضر نيستند ذره‌اي از مبلغ را به عنوان تخفيف کم کنند.
وي اضافه مي کند: سعي کنيد براي خريد از وسايل نقليه عمومي استفاده کنيد. وسايل نقليه عمومي هم شما را سريع تر به مقصد مي‌رساند و هم با مشکل يافتن جاي پارک مواجه نخواهيد شد. مهم تر از همه آن که از ترافيک شهري به ميزان قابل ملاحظه‌اي کاسته مي‌شود. اگر شاغل نيستيد و در روزهاي اوليه روز امکان خريد براي شما فراهم است، توصيه مي‌کنيم تاحدامکان در ساعات اوليه روز خريد خود را انجام دهيد. زيرا هم ترافيک در صبح کمتر است و هم بسياري از افرادي که شاغل هستند سعي مي‌کنند بعد از ظهر براي خريد بروند که در اين صورت ازدحام در خيابان، معابر و مغازه‌ها چند برابر مي‌شود.
"کاريزي" اضافه مي کند: در صورتي که وقت کمي براي خريد داريد بهتر است قبل از شروع کار، فهرستي از اقلام مورد نياز خود را تهيه کنيد و در صورت امکان با سوال از افراد خبره، مکان‌هاي مورد نظر خود را براي خريد انتخاب کنيد و سپس راهي شويد. در اين حالت هم در وقت خود صرفه جويي کرده‌ايد و هم از خريد لوازم مورد نياز خود چيزي را فراموش نکرده‌ايد. در صورتي که بودجه در نظر گرفته شما براي خريد عيد محدود است، با اولويت بندي اقلام مورد نياز خود سعي کنيد ابتدا لوازم مورد نياز خود را خريداري کنيد و خريد اقلامي که کمتر ضروري است را به ماه‌هاي بعد واگذار کنيد.
وي تاکيد مي کند: در روزهاي پاياني سال، ممکن است برخي فروشندگان اجناسي را که مدت ها در مغازه خود خاک خورده است در قالب حراج و يا ارزان فروشي به مردم عرضه کنند. درست است که ارزان خريدن هنر است اما مراقب باشيد گول ارزان بودن اجناس را نخوريد و کيفيت را فداي کميت نکنيد. هنگام خريد به کيفيت و سالم بودن جنس بسيار دقت کنيد زيرا اگر جنس خريداري شده معايبي داشته باشد، هم بايد دوباره زماني را براي تعويض آن صرف کنيد و هم ممکن است فروشنده زير بار پس گرفتن يا تعويض آن نرود.
مراقب باشيد! هنگام خريد کالاهاي خوراکي به کيفيت آن بيشتر از کميت دقت کنيد. همچنين مراقب باشيد مواد غذايي خريداري شده از تازگي برخوردار باشد. چه بسا برخي مواد خوراکي مانده و فاسد را در بسته بندي‌هاي بسيار زيبا عرضه کنند و شما قادر به تشخيص سلامت آن نيز نباشيد. بنابراين سعي کنيد اقلام خوراکي خود را از فروشگاه‌ها و مغازه‌هاي معتبر خريداري کنيد.
"کاريزي" تاکيد مي کند: با همه اين تفاسير مسئولان نيز بايد تمام تلاش خود را براي نظارت بيشتر بر فروشندگان کالاهاي مورد نياز مردم تشديد کنند تا همه اين اطمينان را داشته باشند که به هر فروشگاه يا مرکز خريدي مراجعه مي‌کنند قبلا نظارتي بر روي آن ها صورت گرفته و قيمت و جنس عرضه شده بر اساس استانداردهاي تعريف شده و با نظارت دولت بوده است. همچنين صدا و سيما در آموزش مردم به خريد در ساعات کم تردد نقش موثري دارد. صدا و سيما مي‌تواند برنامه‌هايي را تهيه و تدوين کند که در آن به مردم توصيه‌هاي لازم در مورد خريد عيد انجام شود. اين که چه ساعاتي را براي خريد در نظر بگيرند و يا چه جاهايي از ترافيک و شلوغي کمتري برخوردار است.
يک توصيه دولتي
دامنه انتقاد از شيوه خريد مردم حتي به مقامات دولتي هم رسيده. اوايل بهمن ماه بود که معاون وزير صنعت، معدن و تجارت با تاکيد بر اين که بازار از نشاط کافي برخوردار است و در اين باره نگراني نداريم گفت: ما معتقديم در برخي کالاها مثل پوشاک مردم از همين حالا به فکر خريد شب عيدشان باشند و همه کارهاي خود را براي دقيقه 90 نگذارند، چرا که در ايام پاياني سال افزايش تقاضا وجود دارد.
"محمد‌علي ضيغمي" در پاسخ به اين سؤال که مردم با نگراني زياد به مراکز توزيع عمده مواد غذايي و کالاهاي اساسي هجوم مي آورند و اقدام به خريدهاي کلان مي‌کنند به فارس گفت: اين که مردم خريد مي‌کنند خيلي خوب است و نشان‌دهنده نشاط بازار است.
معاون وزير صنعت، معدن و تجارت اضافه کرد: ما اين موضوع را نگراني تلقي نمي‌کنيم و در اين باره نگراني هم نداريم. چرا که در ارتباط با تأمين کالا مسئله‌اي وجود ندارد و در تأمين کالاهاي مربوط به کالاهاي اساسي نيز ما ذخاير کافي داريم.
به هر حال گندم بو داده و شاه دانه، مويز و کشمش، برنجک و نخودچي، شيريني هاي خانگي و... جاي خود را به انواع آجيل ها و شکلات هاي وارداتي داده و درست مثل خود آدم ها، رنگ و لعاب بر عطر و طعم غالب شده است و توصيه ما به شما:"مراقب باشيد عطر خودتان در ميان هياهوي بهار گم نشود."
چکيده گزارش
با فرا رسيدن عيد نوروز، خرج کردن هاي بي مورد گريبان خيلي از خانواده ها را مي گيرد و اين عمل هر ساله تکرار مي شود. ولي متاسفانه در اين بين بيشتر مردم خريدهايشان را براي اسفند ماه و حتي دقيقه90 موکول مي کنند. همين تاخير و نبود دور انديشي خود به خود باعث افزايش ناگهاني تقاضا در مقطعي کوتاه و به تبع آن افزايش قيمت ها مي شود به ويژه در بازار بي سر و سامان ما. در واقع هجوم يک باره مردم براي خريد شب عيد اگر چند ماه يا حتي چند هفته قبل انجام شود، نه تنها قيمت ها چندان افزايش نمي يابد و باعث افزايش تورم(حداقل رواني) نمي شود، بلکه مشکلاتي مثل خريدهاي عجله اي و ورود اجناس نامرغوب به خانه ها را نيز کنترل مي کند. کارشناسان و مسئولان در اين باره توصيه هايي دارند تا بازار شب عيد بازاري پر نشاط و سالم باشد. هم براي خريداران و هم فروشندگان. | 
حضور دقيقه نود در بازار شب عيد به گراني دامن مي زند
