اخبار داخلی فرهنگ و هنر ماجرای انرژی اتمی حل شد اما ماجرای برج جهان نما هنوز حل نشده است!

دوشنبه 9 خرداد 1384

ماجرای انرژی اتمی حل شد اما ماجرای برج جهان نما هنوز حل نشده است!

هميشه نام ايران بايد بر سر زبان ها باشد؟ هر بار به خاطر ماجرايي، سيلي، موضوع هراس انگيزی مثل احتمال حمله امريکا به ايران، انرژی اتمی، گروگانگيری، نقض حقوق بشر، جنگ، زلزله، تلفات ناشی از تصادف، مرگ بچه ها در مدرسه؟

ما ايرانی ها چه مان شده؟!
هميشه نام ايران بايد بر سر زبان ها باشد؟ هر بار به خاطر ماجرايي، سيلي، موضوع هراس انگيزی مثل احتمال حمله امريکا به ايران، انرژی اتمی، گروگانگيری، نقض حقوق بشر، جنگ، زلزله، تلفات ناشی از تصادف، مرگ بچه ها در مدرسه؟… هر بار بايد وقتی مردم دنيا روزنامه های شان را باز می کنند، در صفحه بين المللشان _ لابد_ باز هم اسم ايران را به خاطر يک درد سر تازه، ببينند؟
اين ماجراها فقط مربوط به مسائل سياسی و نظامی و اقتصادی نيست. دردسر سازی ما، دامن ميراث فرهنگی مان را هم گرفته! بالاخره ماجرا و قائله انرژی اتمی با تمام خطرات و خاطراتش، حل شد اما ماجرای برج جهان و احتمال حذف ميدان نقش جهان از آثار تاريخي جهان، حل نشد؟!
واقعا نبايد از خودمان بپرسيم که ما ايرانی ها چه مان شده؟!
يک ساختمان بلند چند ميليارد تومانی که معماری اش هيچ ارتباطی با بافت تاريخی اصفهان ندارد، با سهامداری شهرداری اصفهان و چند جای ديگر، در مدت کوتاهی از زمين سبز شد و خواب را از چشم همه کسانی که غرور و هويتشان به نحوی با تمدن و تاريخ و فرهنگ ايران، گره خورده است و خود را به نوعی مالک فرهنگی و معنوی "نقش جهان" می دانند، گرفت. يکي، دو سال است که مردم و روزنامه ها و مسئولان شهری و کشوری و حتی بين المللی خود را به آب و آتش زده اند بلکه سهامداران اين ساختمان نازيبا، کوتاه بيايند و از ارتفاع آن، کم کنند تا نقش جهان، همچنان نقش جهان بماند، اما نشد…
کار به جايي کشيد که فروردين ماه گذشته كوچيرو ماتسورا، مدير كل سازمان يونسكو به تهران سفر كرد و قبل از ترك تهران، هشدار داد: «يونسكو خواستار دريافت گزارشهاي نهايي از وضعيت ميدان نقش جهان است. بهتر است ايران هر چه سريعتر گزارشهاي نهايي خود را از روند رو به تعديل برج جهاننما را به دفتر مركز ميراث جهاني يونسكو ارسال كند تا در جلسه آينده اين مركز درباره ميدان نقش جهان اصفهان تصميمگيري شود.»
اين هشدار بی دليل نبود. زيرا در جلسه گذشته مركز ميراث جهاني يونسكو در كشور چين اعلام شده بود كه به علت ارتفاع بيش از حد برج جهاننما که منجر به خدشهدار شدن منظر آسماني ميدان نقش جهان می شود، در صورت تعديل نشدن برج جهاننما، ميدان تاريخي نقش جهان اصفهان از فهرست آثار جهاني حذف و در فهرست ميراث در خطر قرار خواهد گرفت. در همين نشست به ايران فرصت داده شد تا هر چه سريعتر نسبت به تعديل برج جهاننما و بازگرداندن منظر آسماني ميدان نقش جهان اقدام كند.
يکي از ضوابط مهم آثار تاريخي که به ثبت جهانی می رسند، حفظ و رعايت محوطه تاريخي و در نتيجه حفظ اثر تاريخي از انواع مداخله های زندگی مدرن است. يکي از اين مداخله ها، از طريق منظره و چشم انداز آسمانی اثر تاريخي، صورت می گيرد. هر گاه چشم انداز يک اثر تايخي، به وسيله بنايي، مخدوش شود و چهره کلی محوطه را تحت تاثير قرار داده يا مخدوش کند، آن اثر تاريخي، هر چقدر هم که بزرگ و منحصر به فرد باشد مثل ميدان نقش جهان، از فهرست آثار جهانی، حذف می شود. با تمام اين اوصاف گويا دوستدران ميراث فرهنگی در خارج از مرزهای جغرافيايی، تاريخي و سياسی ايران، بيشتر برای اين حذف، دل می سوزانند تا شهرداری اصفهان و برخی مسئولان ديگر.
مركز ميراث جهاني يونسكو، با نگرانی اعلام کرده بود که ايران تا اول فوريه سال 2005 يعنی13 بهمن 1383 فرصت داشت تا گزارشهاي نهايي خود را از روند رو به تعديل برج جهاننما به مركز ميراث جهاني يونسكو ارسال كند تا براساس آن در جلسه آينده مركز ميراث جهاني يونسكو كه در ماه جولاي سال 2005 يعنی تيرماه 1384 و در كشور آفريقاي جنوبي برگزار خواهد

	" سازمان ميراث فرهنگی سال گذشته شکايت کيفری خود را از سازندگان برج جهان نما تسليم مراجع قضايی دادگستری اصفهان کرد تا بر اساس آن ثابت کند که جرمی صورت گرفته است... "

شد، درباره ميدان نقش جهان تصميمگيري شود. اما تازهترين خبرهاي رسيده حكايت از آن دارد كه ميراث فرهنگي و شهرداري اصفهان هنوز درباره برج جهاننما به تفاهم نرسيدهاند. زيرا رئيس كل دادگستري استان اصفهان به مطبوعات اعلام کرد:"در نخستين جلسه رسيدگي به پرونده برج «جهاننما»، نمايندگان ميراث فرهنگي و شهرداري اصفهان به تفاهم نرسيدند. در اين نشست كه استاندار اصفهان نيز حضور داشت، نماينده شهرداري، عزم جدي اين سازمان را در اجراي مباني قانوني درخصوص اين پرونده اعلام كرد.
برج جهاننما ساختماني تجاري فرهنگي به ارتفاع 48 متر است كه در 760 متري ميدان نقش جهان از حدود هفت سال پيش، شروع به ساخت شد.
تا کنون دوستداران خارجی ميراث جهانی، به شکل های مختلف نگرانی خود را در اين زمينه ابراز کردند. مثلا جيوواني بوكاردي، مدير بخش آسيا و اقيانوسيه مركز ميراث جهاني يونسكو، از طرف فرانچسكو باندارين، رئيس اين مركز، مامور تهيه گزارشي در مورد وضعيت ميدان نقش جهان اصفهان براي ارائه به بيست و نهمين اجلاس كميته ميراث جهاني يونسكو شد. جونكو تانيگوچي، كارشناس فرهنگي دفتر منطقهاي يونسكو در تهران نيز مامور تهيه گزارش از آخرين وضعيت ميدان نقش جهان براي ارائه به بيست و هشتمين اجلاس كميته ميراث جهاني يونسكو شده بود. طبق نظر كميته فني سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، ارتفاع برج جهاننما بايد در ناحيه پشت ساختمان 24 متر و در بخش حاشيه خيابان چهارباغ 12 متر كاهش پيدا كند.
به هر حال تلاش ها هنوز ادامه دارد. سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری کشور که به عنوان متولی و حافظ ميراث فرهنگی ايران از مدت ها پيش دست به کار شده است، چند روز پيش با ثبت دادخواست جديدی، اين بار شکايت حقوقی خود را از شهرداری و سازندگان برج جهان نما تسليم دادگستری اصفهان کرد.
برخی از کارشناسان ميراث فرهنگی معتقدند که اين اقدام سازمان ميراث فرهنگی، در حقيقت جدی ترين اقدام او عليه اين ماجرای دو ساله است.
اين کارشناسان معتقدند که بايد سازمان ميراث فرهنگی از اول همين شکايت را عليه خاطيان طرح می کرد. بهمن ماه سال گذشته با پايان يافتن قرار تعيين شده از سوی يونسکو برای ارسال آخرين گزارشات سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری کشور مبنی بر تعديل برج جهان نما، سازمان ميراث فرهنگی، برای اولين بار، رسما شکايت کيفری خود را از پديد آورندگان برج جهان نما در دادگستری اصفهان به ثبت رساند. با اين حال 5 ماه از زمان نخستين شکايت، گذشت و چون نتيجه مطلوبی گرفته نشد، اينبار نيز در حدود ده روز پيش، سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری کشور شکايت حقوقی خود را نيز تقديم مراجع قضايی دادگستری اصفهان کرد تا پرونده برج جهان نما به لحاظ مدنی در اين داد گستری مورد پيگيری قرار گيرد.
اميد غنمی، کارشناس حقوقی سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری کشور در اين خصوص، گفت: "سازمان ميراث فرهنگی سال گذشته شکايت کيفری خود را از سازندگان برج جهان نما تسليم مراجع قضايی دادگستری اصفهان کرد تا بر اساس آن ثابت کند که جرمی صورت گرفته است. اما امروز با اثبات واقع شدن جرم از سوی سازندگان برج جهان نما، وقت آن رسيده که سازمان شکايت حقوقی خود را از پديد آورندگان اين برج تقديم مراجع قضايی کند."
به هر حال برخی ديگر از کارشناسان اميدوارانه معتقدند که ثبت اين شکايت امکان آن را به وجود می آورد که پرونده برج جهان نما به لحاظ مدنی در دادگستری اصفهان پيگيری شود تا از آن طريق وضعيت قانونی برج جهان نما و خسارتی که پديد آورندگان اين برج به ميراث فرهنگی کشور وارد آورده اند، مورد پيگيری قرار گيرد.
ساخت برج جهان نما از هفت سال پيش آغاز شد، مسئله از حدود يک سال و نيم پيش به وسيله مطبوعات، مطرح و عمومی شد و پنج ماه پيش، پس از التيماتوم های سازمان های جهانی، سازمان ميراث فرهنگی ايران، عليه خاطی ها اقدام قانونی کرد و امروز هنوز دست همه دوستداران و حاميان و دلسوزان ميراث فرهنگی ايران، خالی است... در اين ميان برخی از استادان تاريخ، باستان شناسان، دوستدارن ميراث فرهنگی، اصفهانی ها، اسطوره شناسان و ... ابراز نگرانی کردند اما بسياری بر اين عقيده اند که هيچ کدام از اينها نمی تواند چندان تاثيری بر روند ماجرا بگذارد. زيرا مسئله به شکل ساده شده، از اين قرار است که دعوا ميان دو قطب سرمايه و فرهنگ است... خود قضاوت کنيد که در شرايط موجود با توجه به فرهنگی حقيقي و رايج، آيا می توان اميدوار بود که _ بدون وزنه ها و تهديدهای خارجی و هراس از تخريب وجهه جهانی _، در اين مملکت، فرهنگ دوستی بر سرمايه اندوزی، غالب شود؟