اخبار داخلی فرهنگ و هنر در صدا و سیما جایگاهی برای شغل ترجمه وجود ندارد

هموطن , سه شنبه 29 آذر 1384

در صدا و سیما جایگاهی برای شغل ترجمه وجود ندارد

نشست خبری 'جایگاه ترجمه فیلم در سیما' با هدف ارج نهادن به مقوله ترجمه در امور دوبلاژ در ساختمان لابراتوار سازمان صدا و سیما برگزار شد.

سید حسینی، مدیر تولید دوبلاژ، جایگاه ترجمه فیلم در كشور را نامشخص خواند و افزود: مردم اغلب فیلم‌ها را دوبله شده می‌بینند و با صدای دوبلورها آشنا هستند. آنها چندان مترجم را حس نمی‌كنند؛ ولی به زعم ما جایگاه ترجمه كمتر از دوبله نیست.
وی با اشاره به اهمیت زبان فارسی كه درنهایت به اهمیت جایگاه ترجمه منجر می‌شود، خاطرنشان كرد: مترجم فیلم، باید زبانی غیر فارسی را به فارسی برگرداند و با تمام پیچیدگی‌های برگردان زبان روبه‌رو است. كار مترجم فیلم تقریبا به مترجم كتاب شبیه است و شاید به لحاظ محاوره‌ای بودن متن فیلم‌ها، مشكلات مترجمان فیلم‌ها بیشتر است.
مترجم باید ضمن این كه به اثر پایبند است، طوری فیلم را ترجمه كند كه برای مردم قابل فهم باشد. ما در تلویزیون با اقشار مختلف و از جمله فرهیختگان رو به رو هستیم و یك مترجم باید طیف گسترده مخاطبان رسانه ملی را در نظر بگیرد.
سیدحسینی با تاكید بر لزوم تخصص در امر ترجمه فیلم، اظهار داشت: سعی می‌كنیم هر فیلم را براساس موضوعی كه دارد به مترجم خاص خودش بدهیم. تعداد بسیاری از فیلم‌هایی كه ترجمه می‌شوند، مستندهای علمی در زمینه‌های مختلف هستند و قطعا مترجم این نوع فیلم‌ها باید از بنیه علمی بالایی برخوردار باشد. گروه دیگر مخاطبان، كودكان هستند. مترجمان كودك، باید با زبان كودك آشنا باشند و بتوانند به گونه‌ای فیلم را ترجمه كنند كه برای بچه‌ها قابل فهم باشد.
به گفته مدیر تولد دوبلاژ سازمان صدا و سیما ترجمه فیلم در حفظ زبان و ادبیات فارسی دخیل است و از این رو بسیاری از كشورها برای حفظ زبان خود اهمیت بسیاری به ترجمه فیلم می‌دهند.
وی كمیت بالای فیلم‌ها و كمبود مترجم را یكی از مشكلات واحد دوبلاژ دانست و تصریح كرد: برای جبران این كمبود،

	" بالغ بر 1300 ساعت برنامه در طول یك سال در واحد دوبلاژ سازمان صدا و سیما ترجمه و دوبله می‌شود. ... "

صندوق الكترونیكی به آدرس tvdubtransdept@irib.ir را در نظر گرفتیم و مترجمانی كه مایل به همكاری با ما هستند می‌توانند از طریق این آدرس مشخصات خود را برای ما ارسال كنند.
پس از بررسی سوابق داوطلبان از آنها آزمون گرفته و در صورت قبولی با ما همكاری خواهند كرد.
سیدحسینی آشنایی به زبان مبدا را یكی از مشخصات مترجم خوب برشمرد و افزود: اغلب فیلم‌های ما (85 تا 90 درصد) به زبان انگلیسی هستند و 15 درصد مابقی زبان‌های غربی، آلمانی، فرانسه را شامل می‌شوند. مترجم باید با اصطلاحات زبان مبدا آشنا بوده و به لحاظ شنوایی قوی باشد. چرا كه اغلب فیلم‌ها بدون متن به مترجم داده می‌شوند.
وی تسلط به زبان فارسی را از دیگر مشخصات مترجم خوب دانست و گفت: آشنایی به زبان فارسی در درجه‌ای همسان با آشنایی به زبان مبداء قرار دارد. بسیاری از مترجمان كه برای آزمون به سازمان صدا و سیما مراجعه می‌كنند، 20 سال است كه در كشوری زندگی كرده و كاملا به زبان آن كشور آشنا هستند. اما نمی‌توانند توقع ما را برطرف كنند.
مدیر تولید دوبلاژ سازمان صدا و سیما، از سرعت عمل و كمیت بالای آثار به عنوان دلایل افت كیفیت ترجمه‌ فیلم در كشور یاد كرد و ادامه داد: رساندن ترجمه فیلم به شبكه و رسیدن برنامه به آنتن یكی از وظایف واحد دوبلاژ است كه در كیفیت كارها تاثیر می‌گذارد.
همچنین پایین بودن دستمزدی كه به مترجمان سازمان صدا و سیما می‌دهیم، از دیگر مشكلات این حوزه است. التبه تعرفه‌ها براساس تورمی كه هر سال دولت تعیین می‌كند بالا می‌رود؛ اما از آنجا كه این دستمزدها از پایه ضعیف بوده‌اند، در نهایت مبلغ ناچیزی به مترجم داده می‌شود.
به اعتقاد این مدیر تلویزیونی، باید در پرداخت دستمزد مترجمان سازمان صدا و سیما تجدید نظر كرد تا مترجمان قوی جذب بازار خارج نشوند.
وی تصریح كرد: برای جذب مترجم با بسیاری از دانشگاه‌ها مكاتبه كردیم؛ اما زمانی كه نرخ دستمزدها را مطرح می‌كردیم، هیچكدام قبول نمی‌كردند. غالب افراد توانمند كه در جاهای دیگر توانایی فعالیت داشتند نیز جذب سازمان صدا و سیما نشده‌اند.
سیدحسینی با عدم پذیرش این مطلب كه روند ترجمه فیلم در كشور با افت كیفی رو به رو بوده است، با اشاره به مشكلاتی كه از دیر باز میان مدیر دوبلاژ و مترجم وجود داشته است، خاطرنشان كرد: مترجمان

	" سیدحسینی آشنایی به زبان مبدا را یكی از مشخصات مترجم خوب برشمرد ... "

بسیاری داریم كه در اثر كار زیاد تجربه كسب كرده‌اند. اما در حال حاضر در جذب تعدادی از مترجمان جوان هم موفق بوده‌ایم. این افراد قطعا با گذراندن زمان و كسب تجربه، می‌توانند عیوبشان را برطرف كنند.
وی گذراندن کلاس‌های آموزشی توسط مترجمان فیلم كه در گذشته اجرا می‌شد را ناموفق خواند و گفت: مترجم فیلم باید در اثر كار كردن تجربه كسب كند. لذا مترجمان جوان زیر نظر كارشناسان قدیمی كارشان را انجام می‌دهند و آموزش به این شیوه صورت می‌گیرد.
مدیر تولید دوبلاژ سازمان صدا و سیما با اشاره به این كه مترجمان فیلم استخدام رسمی سازمان صدا و سیما نیستند، ادامه داد: حتی رابطه دوبلورها با تلویزیون بیشتر است. در سازمان صدا و سیما جایگاهی برای شغل ترجمه فیلم وجود ندارد و رابطه مترجمان با رسانه ملی، برنامه‌ای است و دستمزد آنها به دقیقه حساب می‌شود.
وی درخصوص «شورای ترجمه» كه مدتی است در سازمان صدا و سیما تشكیل شده و همچنان به كار خود ادامه می‌دهد، یادآور شد: این شورا زیر مجموعه‌ای از واحد دوبلاژ است. پیش از این در شورای ترجمه یك نماینده از هر زبان وجود داشت. اما با گذشت زمان و تغییر نحوه خرید فیلم‌ها از خارج، اغلب فیلم‌ها به سمت زبان انگلیسی رفت. در نتیجه شورای ترجمه هم تنها توسط افراد باسابقه و مجرب كه به زبان انگلیسی آشنا هستند جلسه تشكیل می‌دهد.
سیدحسینی در پاسخ به سوالی درباره راهكارهایی كه برای حل مشكل كمبود مترجم فیلم در پیش گرفته شده است، گفت: صحبت‌هایی را با مدیران بالاتر در زمینه اصلاح رقم دستمزدها داشته‌ایم و موفقیت‌هایی را هم در این زمینه گرفته‌ایم. با این حال دستمزدها همچنان محدود است. البته در موارد خاص كه مترجم باارزش باشد، می‌توانیم ارقام بالاتر پرداخت كنیم.
وی عمده مشكل كمبود مترجم فیلم را متوجه بخش مستند خواند و اظهار داشت: مستندهای علمی سازمان صدا و سیما تنها توسط 4 نفر ترجمه می‌شوند. التبه تلاش كرده‌ایم كه در این بخش مترجم فیلم جذب كنیم، اما موفق نبوده‌ایم.
سیدحسینی در پاسخ به سوال ایسنا درباره اعمال ممیزی متن فیلم‌های ترجمه شده، متذكر شد: مترجمان

	" مترجم باید ضمن این كه به اثر پایبند است، طوری فیلم را ترجمه كند كه برای مردم قابل فهم باشد.... "

ما متن فیلم‌ها را همان‌طور كه هست ترجمه می‌كنند و سپس متن به شبكه فرستاده می‌شود. در شبكه‌ها افرادی به نام «ویراستار» وجود دارند كه به فراخور سیاست شبكه متن را تنظیم كرده و برای دوبله به ما برمی‌گردانند. وظیفه این افراد هماهنگ كردن متن با فرهنگ ایرانی است و حتی صحنه‌هایی از فیلم كه نباید پخش شود را حذف كنیم.
وی ادامه داد: ویراستاران باید با مقوله فیلم و ادبیات فارسی آشنا باشند؛ تا بتوانند تشخیص بدهند چه جمله‌ای از فیلم برداشته شود و چه جمله‌ای جایگزین آن شود تا به كل فیلم لطمه‌ای وارد نیاید. در بین ویراستاران افراد متخصص وجود دارد؛ اما همه متخصص نیستند. یكی از انتقادات ما به بعضی از شبكه‌ها این است كه افرادی را برای این كار انتخاب كنند كه متخصص باشند و وقت بگذارند. به هر حال برای ساخت یك فیلم در كشوری دیگر زحمت كشیده شده است و تغییراتی باید كارشناسانه باشد.
مدیر تولید دوبلاژ سازمان صدا و سیما همچنین در پاسخ به این سوال ایسنا درباره هماهنگی بخش دوبلاژ با شبكه‌ها، متذكر شد: بر بخش دوبلاژ نظارت می‌شود؛ ولی این نظارت ضعیف است. ما از گروه‌های مختلف برنامه‌ساز توقع داریم كه اگر كاری را دوبله شده به آنها تحویل می‌دهیم و مشكلی دارد، به ما برگردانند یا این که گوشزد كنند تا در كارهای بعدی تكرار نشود. در حال حاضر بندرت این اتفاق از سوی شبكه‌ها می‌افتد. تقریبا همه كارهایی را كه دوبله می‌كنیم، پخش می‌شود. اعتمادمان به مدیران دوبلاژمان است تا با تجربه‌ای كه دارند، فیلم‌ها به خوبی دوبله شود.
وی اذعان داشت: این كار عملی نیست كه بر تمام فیلم‌ها پس از دوبله نظارت داشته باشیم. البته به صورت رندوم برخی فیلم‌ها را می‌بینیم، اما به دلیل كمیت بالای كارها نمی‌توان بر تمام آنها نظارت داشت.
به گفته سیدحسینی بالغ بر 1300 ساعت برنامه در طول یك سال در واحد دوبلاژ سازمان صدا و سیما ترجمه و دوبله می‌شود.
مدیر تولید دوبلاژ سازمان صدا و سیما در پاسخ به سوالی مبنی بر كارهایی كه تا كنون با هدف ارج نهادن به مقوله ترجمه فیلم در رسانه ملی، صورت گرفته است، اظهار داشت: قصد ما این است كه گردهمایی ترجمه فیلم در سیما را برگزار كنیم. در این گردهمایی همچنین قصد داریم از بعضی از مترجمان با سابقه نیز تقدیر شود، اما به دلیل كمیت بالای فیلم‌ها تا كنون این كار عملی نشده است.